Ik ben drager van de GBS-bacterie. Moet ik antibiotica nemen voor de bevalling?

Door: Sanne van Gaalen, gepubliceerd op: 20/07/2023

GBS staat voor Groep-B-streptokokken. Dit zijn bacteriën die bij veel mensen in de darmen of in de vagina en baarmoedermond voorkomen. Over het algemeen kan dit geen kwaad. Maar tijdens de geboorte kan je baby besmet raken. In sommige gevallen leidt dit tot ziekteverschijnselen. Denk aan longontsteking, bloedvergiftiging, hersenvliesontsteking of andere ontstekingen. Dit zijn uitingen van de GBS-ziekte en kunnen binnen enkele uren ernstig worden. De ziekte kan meestal goed behandeld worden met antibiotica. (1) In dit artikel vind je informatie om een eigen keuze te maken.

Hoeveel vrouwen zijn drager van de GBS-bacterie?

Bij 2 op de 10 zwangeren is de GBS-bacterie aanwezig in de vagina (de omcirkelde personen uit het plaatje hiernaast). Het komt dus veel voor. Volwassenen worden hier meestal niet ziek van en dragen de bacterie bij zich zonder er last van te hebben. Soms is het de oorzaak van een blaasontsteking. (2)

Hoe weet je of je drager bent van de GBS-bacterie?

GBS-bacteriën kunnen worden aangetoond met behulp van een kweek. De verpleegkundige of verloskundige strijkt dan met een wattenstokje eerst langs de ingang van de vagina, en dan langs de anus. De uitslag duurt meestal twee tot drie dagen. Ook bestaan er snel tests die een snellere uitslag geven. (4)

Dragerschap kan ook aangetoond worden in de urine. Dan wordt de urine op kweek gezet en blijkt de GBS-bacterie in de urine aanwezig te zijn. Als GBS in de urine aanwezig is, is er meestal veel van de bacterie aanwezig, ook in de vagina. Op het moment dat de GBS bacterie is gevonden, wordt je gecounseld door een verloskundige over de risico’s en de keuzes die je hebt.

Waarom worden in Nederland niet alle zwangere vrouwen getest op de GBS-bacterie?

In Nederland worden niet alle vrouwen getest op GBS, omdat het aantal infecties met GBS bij baby’s niet veel lager is in landen waar wel alle vrouwen worden getest. Daarnaast heeft antibiotica ook nadelen. Als alle vrouwen getest worden, zouden 2 op de 10 zwangeren de keuze krijgen om antibiotica toegediend te krijgen tijdens de bevalling. De antibiotica gaat ook over naar de ongeboren baby. Infecties van GBS bij baby’s komen niet heel vaak voor. Daarom wegen de voordelen van antibiotica niet op tegen de nadelen als 2 op de 10 baby’s ook de antibiotica binnen krijgen. De laatste reden is dat veel antibiotica leidt tot resistente bacteriën. Dat betekent dat de bacteriën minder gevoelig worden voor de soort antibiotica die is gegeven. Daarom moet antibiotica niet te veel gebruikt worden. (3)

Wanneer wordt er wel getest of je drager bent van GBS?

De meeste vrouwen weten niet of ze drager zijn van de GBS-bacterie. Soms weten vrouwen dat ze ooit getest zijn en drager zijn. Dat kan de reden zijn om opnieuw te testen in de zwangerschap. Er zijn situaties waarin de GBS-bacterie meer kans heeft om je baby ziek te maken:

Als je vliezen langer dan 24 uur gebroken zijn en je nog geen weeën hebt;
Als je minder dan 37 weken zwanger bent en opgenomen wordt in het ziekenhuis omdat je mogelijk gaat bevallen.

In deze situaties zal de verloskundige of gynaecoloog je sterk adviseren om te testen of je drager bent van de GBS-bacterie.

De verloskundige of gynaecoloog zal met je overleggen of je wilt testen of je drager bent van de GBS-bacterie:

Als je vorige zwangerschap GBS-drager was;
Als je eerder een pasgeboren baby hebt gehad die erg ziek werd door een bacterie en het toen niet duidelijk was door welke bacterie dit kwam;
Als je eerder een pasgeboren baby hebt gehad die ziekt werd door de GBS-bacterie (4)

Is GBS gevaarlijk?

Voor de baby kan de bacterie na de geboorte gevaarlijk zijn. Een deel van de baby’s van zwangeren met GBS wordt hier ziek van. Sommige baby’s worden ernstig ziek, waardoor er blijvende schade kan ontstaan of de baby kan overlijden. Als je tijdens de bevalling antibiotica krijgt via een infuus, is er minder kans dat je baby ziek wordt. Antibiotica kan alleen in het ziekenhuis gegeven worden. In veel ziekenhuizen kan de bevalling wel door een verloskundige uit de eerste lijn begeleid worden. Antibiotica heeft ook nadelen. De plaatjes hieronder laten zien hoe groot de kans is dat je baby ziek wordt als je kiest voor antibiotica of als je kiest voor geen antibiotica. Vraag aan je zorgverlener of er wel of geen opname van de baby nodig is na de geboorte. (2)

Simone (38): “Jaren geleden werd mij bij de uitslag van een uitstrijkje verteld dat ik drager ben van de GBS-bacterie. Ik heb mij in week 36 van mijn eerste zwangerschap laten testen maar de test was negatief. Er is mij toen niet verteld dat langdurig gebroken vliezen alsnog een risico kunnen vormen. De bevalling werd ingeleid en ik kreeg koorts. Toen bleek dat het kindje in mijn buik geïnfecteerd was met een bacterie. Onze dochter heeft nog 7 dagen in het ziekenhuis gelegen en heeft toen antibiotica gekregen. Om dit te voorkomen, kies ik er bij een volgende zwangerschap voor antibiotica toegediend te krijgen op het moment dat mijn weeën beginnen. Gelukkig kan dit onder begeleiding van mijn eigen verloskundige in het ziekenhuis en mag ik met het infuus zelfs in bad.”

Hoeveel kinderen van vrouwen die GBS-drager zijn worden hier ziek van?

Als 3.000 zwangeren met GBS geen antibiotica krijgen, worden 33 kinderen ziek van GBS. Dat is net zoveel als 1,1%, dus 1,1 van de 100.

Als 3.000 zwangeren met GBS wel antibiotica krijgen, wordt 1 baby ziek van GBS. Als je antibiotica gebruikt, is de kans dat je baby ziek wordt van de GBS-bacterie dus 1 op de 3.000. (2)

Hoeveel kinderen van vrouwen die GBS-drager zijn houden restverschijnselen van de GBS-ziekte?

Als er antibiotica worden gegeven, is de kans dus kleiner dat je baby ziek wordt van GBS. Daardoor is er ook minder kans dat de baby restverschijnselen houdt van de ziekte of overlijdt. Een restverschijnsel van GBS-ziekte is bijvoorbeeld dat het kind zich minder goed ontwikkelt. Dat kan verstandelijk zijn of in beweging.

Van de 3.000 zwangeren die geen antibiotica krijgen, krijgen 2 kinderen restverschijnselen van GBS-ziekte. Als er wel antibiotica worden gegeven tijdens de bevalling is de kans 0,002%. Dat is zo weinig dat het niet mogelijk is om het in een diagram te laten zien. Dat is namelijk 1 op 50.000. (2)

Hoeveel kinderen van vrouwen die GBS-drager zijn overlijden door GBS-ziekte?

Van de 3.000 zwangeren die geen antibiotica krijgen, overlijden 2 kinderen aan GBS-ziekte. Als er wel antibiotica wordt gegeven, is ook hierbij de kans zo klein dat het niet mogelijk is om het in het diagram te laten zien. De kans op overlijden is dan net zo klein als de kans op ziekterestverschijnselen, namelijk 0,002%. Dat is 1 op 50.000. (2)

Wat zijn de nadelen van antibiotica tijdens de bevalling voor moeder en kind?

Een zeldzame bijwerking van antibiotica is een ernstige allergische reactie die bij de barende kan ontstaan. Dit is ernstig en komt voor bij ongeveer 2 van de 3.000 barenden.

De antibiotica die tijdens de bevalling wordt gegeven, komt ook bij de baby terecht. Voor de baby zorgt antibiotica ervoor dat ook goede bacteriën in de darmen worden gedood. Hierdoor heeft de baby iets meer kans op het krijgen van andere infecties binnen een paar dagen na de geboorte. Daarnaast komen overgewicht, astma en allergieën iets vaker voor bij kinderen die rond de geboorte antibiotica hebben gekregen, maar de verschillen zijn klein. (2)

Mocht je nog vragen hebben, bespreek deze dan gerust met je verloskundig zorgverlener.

Merel (32): “Bij mijn eerste twee zwangerschappen heb ik de keuze gemaakt in het ziekenhuis te bevallen en zelf preventief antibiotica toegediend te krijgen. Omdat ik bij beide zwangerschappen geen langdurig gebroken vliezen had en/of vroeggeboortes durfde ik het bij mijn derde zwangerschap aan om thuis te bevallen zonder antibiotica. Als ik dan toch wat langer gebroken vliezen zou hebben of zou gaan twijfelen, zou ik alsnog naar het ziekenhuis gaan. Dit was uiteindelijk niet nodig.”

Bronnen:

Meer lezen over zwangerschap en de GBS-bacterie?