Een keizersnede, of een sectio caesarea, is een operatie waarbij de baby via een snee in de buik van de moeder geboren wordt. In 2021 beviel 17,7% van de zwangeren in Nederland via een keizersnede. In dit artikel vertellen we je meer over keizersneden zodat je je hierop kan voorbereiden wanneer je al weet dat je een keizersnede gaat krijgen of wanneer je vaginaal hoopt te bevallen, maar wel geïnformeerd wilt zijn over dit mogelijke scenario.
Wat zijn redenen om een keizersnede te krijgen?
Er zijn verschillende redenen om je kindje via een keizersnede geboren te laten worden. We maken hierbij onderscheid tussen twee soorten keizersneden: gepland of ongepland.
Een geplande keizersnede, voorkomend in 9,5% van alle bevallingen, wordt afgesproken wanneer tijdens de zwangerschap al duidelijk is dat een vaginale bevalling niet mogelijk is of meer risico’s meebrengt dan normaal. Bijvoorbeeld wanneer de placenta voor de baarmoedermond ligt. Een andere reden voor een geplande keizersnede is een stuitligging; wanneer de baby met de billen in plaats van met het hoofdje naar beneden ligt. Als zwangere krijg je in dat geval de keuze om een keizersnede te plannen of voor een vaginale bevalling te gaan.
Een ongeplande keizersnede, voorkomend in 8,2% van alle bevallingen, vindt plaats wanneer er tijdens de bevalling een reden hiervoor ontstaat. De gynaecoloog kan besluiten een keizersnede te doen bij bijvoorbeeld een te trage hartslag van de baby tijdens de bevalling of wanneer de ontsluitingsfase niet voldoende vordert en het kindje niet door het geboortekanaal past.
In Nederland is het niet mogelijk om zonder een medische indicatie zelf te kiezen voor een keizersnede.
Wat gebeurt er precies bij een keizersnede?
Bij een keizersnede maakt een gynaecoloog een horizontale snee net boven je schaambot van ongeveer tien tot vijftien centimeter. Ook de baarmoeder wordt opengemaakt waarna het kindje geboren kan worden. De hele operatie duurt ongeveer een half uur tot drie kwartier; de baby is vaak na zo’n vijf minuten al geboren. Nadat ook de placenta is geboren zal de gynaecoloog de wond hechten.
De anesthesioloog zorgt er op de operatiekamer voor dat je geen pijn voelt tijdens de keizersnede. Meestal krijg je een ruggenprik: hierbij ben je vanaf ongeveer je borsten naar beneden toe verdoofd. Je bent dan wakker tijdens de operatie en maakt de geboorte van je kindje bewust mee. Wanneer er geen tijd is voor een ruggenprik, bijvoorbeeld door een spoedsituatie, kan je onder algehele narcose worden gebracht. Dan slaap je en maak je de operatie en de geboorte van je kindje niet bewust mee.
Wat is een ‘gentle sectio’?
Sommige ziekenhuizen bieden een zogenaamde ‘gentle sectio’ aan wanneer de keizersnede gepland is. Dit is een keizersnede waarbij ernaar gestreefd wordt zoveel mogelijk een ‘natuurlijke’ bevalling na te doen. Dit houdt onder andere in dat het warmer is dan normaal op de operatiekamer, dat er geen felle verlichting is en dat de baby direct na de geboorte op de borst komt te liggen.
Wat zijn de risico’s en gevolgen van een keizersnede?
Een keizersnede is een grote buikoperatie waar risico’s aan verbonden zijn. Voor de baby geldt dat er soms problemen zijn met de ademhaling na een geplande keizersnede. De baby heeft dan tijdelijk hulp nodig bij het ademhalen. De kans op ademhalingsproblemen bij de baby na een keizersnede wordt wel kleiner naarmate de zwangerschapsduur langer is. Voor de moeder gelden meer risico’s: er bestaat onder andere een hogere kans op bloedingen, nabloedingen, trombose, infectie van de wond of beschadiging van de darmen of urinewegen. Ook heeft een keizersnede invloed op een eventuele volgende zwangerschap: doordat er een litteken in de baarmoeder zit, is er een zeer kleine kans dat deze scheurt tijdens een volgende bevalling. Daarom wordt geadviseerd om in het ziekenhuis te bevallen en kun je als zwangere ook kiezen voor een herhaalkeizersnede.
Naast de genoemde risico’s kan een keizersnede ook gevolgen hebben voor het opnieuw zwanger worden. Na een keizersnede kan er namelijk een zogenaamde ‘niche’ ontstaan. Niches kunnen ervoor zorgen dat zwanger raken moeilijker gaat. Professor en gynaecoloog Judith Huirne is gespecialiseerd in dit veelal onbekende onderwerp. Ze vertelt: “Een niche is een ‘defect’ in de baarmoeder op de plek waar de keizersnede is uitgevoerd. Na de geboorte van de baby wordt de baarmoeder weer gesloten, maar desondanks is de genezing niet altijd 100%. Bij 60% van de vrouwen is na een keizersnede een inkeping of kleine holte te zien, een zogenaamde ‘niche’. Een niche geeft bij 30% van de vrouwen abnormaal bloedverlies en pijnlijke menstruaties. Sinds kort weten we dus ook dat een niche geassocieerd is met een lagere kans om opnieuw zwanger te worden en mogelijk ook een hogere kans op het ontstaan van een miskraam. Daarnaast kan er in zeldzame gevallen een zwangerschap in deze holte nestelen; dan spreken we over een niche zwangerschap. Dit is een gevaarlijke situatie waarbij de zwangerschap meestal moet worden afgebroken in een gespecialiseerd centrum. Een niche hoeft niet altijd problemen te geven, maar wanneer een niche wel problemen geeft, zijn er tegenwoordig ook mogelijkheden om deze in gespecialiseerde centra te hertellen. De eerste resultaten lijken positief, er is echter meer onderzoek nodig om te onderzoeken wanneer het nuttig is om een dergelijke hersteloperatie uit te voeren.”
“Ik ben ervan overtuigd dat deze operatie voor mij de toegang was tot een nieuwe zwangerschap”
Anne had na haar keizersnede ook een niche. Ze vertelt hierover: “Er is mij nooit verteld dat een niche een mogelijk gevolg kon zijn van een keizersnede. Toen ik op de afdeling fertiliteit kwam omdat ik maar niet opnieuw zwanger raakte, gaf ik zelf aan bezorgd te zijn dat de keizersnede wellicht invloed had op het uitblijven van een tweede zwangerschap. Dit was geen mogelijke oorzaak volgens de arts. Pas tijdens een terugplaatsing gedurende een ICSI-behandeling (red. een vruchtbaarheidsbehandeling) zag de arts dat er vocht in mijn baarmoeder zat. De ICSI poging mislukte en ik werd doorverwezen naar een gynaecoloog: door middel van een inwendige echo werd er een grote niche bij mij vastgesteld.” Nadat duidelijk was dat Anne een niche had, kreeg zij de hersteloperatie aangeboden: “Na de operatie had ik een hersteltijd van zes maanden en daarna raakte ik in de derde maand zwanger. Het heeft in totaal vijf jaar geduurd om weer zwanger te worden. Aan vrouwen die net als ik problemen hebben met zwanger worden na een keizersnede adviseer ik om een afspraak te maken bij een gynaecoloog om te onderzoeken of er sprake is van een niche. Informeer het ziekenhuis over de onderzoeken door het AMC naar niches indien zij niet bekend zijn met hiermee. Ook vind ik het erg belangrijk dat niches meer bekendheid krijgen onder huisartsen en fertiliteitspoli’s. Dit kan veel onzekerheid, tranen, teleurstellingen en ziekenhuistrajecten voorkomen. Ik ben ervan overtuigd dat deze operatie voor mij de toegang was tot een nieuwe zwangerschap. Ik ben heel erg blij dat ik hierdoor toch op natuurlijke wijze zwanger ben geraakt.”
Wil je meer weten over niches na een keizersnede? Bekijk dit filmpje van het Amsterdam UMC.
Hoe verloopt het lichamelijke herstel na een keizersnede?
Afhankelijk van hoe het met je gaat mag je binnen een paar dagen na de keizersnede naar huis. Zes weken lang ben je een zogenaamde ‘kraamvrouw’ en deze periode heeft je lichaam ook nodig om te herstellen. Lees meer over het lichamelijke herstel na een keizersnede in het artikel hierover dat binnenkort online komt op onze site.
- Actuele cijferdata in dit artikel zijn afkomstig van Perined, Utrecht, 2022, geraadpleegd via: www.peristat.nl, op datum 4 maart 2023
- Ashtiani N, Hagmolen of ten Have W, Vreede WT, Vogt WP, van Elburg RM. Respiratire complicaties bij vroege electieve sectio caesarea. Ned Tijdschr Geneeskd 2009;153:1867-71.
- Budny-Winska, J., & Pomorski, M. (2021). Uterine niche after cesarean section: a review of diagnostic methods. Ginekologia Polska, 92(10), 726–730.
- Keag, O. E., Norman, J. E., & Stock, S. J. (2018). Long-term risks and benefits associated with cesarean delivery for mother, baby, and subsequent pregnancies: Systematic review and meta-analysis. PLOS Medicine, 15(1), e1002494.
- Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). (2011). Indicatiestelling Sectio Caesarea. In www.richtlijnendatabase.nl. NVOG. Geraadpleegd op 4 maart 2023
- Vissers, J., Hehenkamp, W. J. K., Lambalk, C., & Huirne, J. A. (2020). Post-Caesarean section niche-related impaired fertility: hypothetical mechanisms. Human Reproduction, 35(7), 1484–1494.
- Yao, W., Chen, Y., Yao, H., Yao, Q., Wang, L., Wang, M., & Yue, J. (2022). Uterine niche is associated with adverse IVF/ICSI outcomes: a retrospective cohort study. Fertility and Sterility.
