16 mei 2022. Maatregelen om vroeggeboorte te voorkomen, zijn vooral gericht op vrouwen die al eerder te vroeg zijn bevallen. Gynaecoloog Martijn Oudijk van het Amsterdam UMC wil zich ook richten op vrouwen die voor het eerst zwanger zijn en op het eerste gezicht een laag risico hebben op vroeggeboorte. Ruim 7 procent van hen bevalt te vroeg. “Bij hen is veel winst te behalen met enkele simpele interventies.” Oudijk sprak op donderdag 12 mei zijn oratie uit als hoogleraar Preventie en behandeling vroeggeboorte.
Wereldwijd worden jaarlijks 15 miljoen kinderen te vroeg geboren, dat wil zeggen na minder dan 37 weken zwangerschap. In Nederland zijn dat ruim 11.000 kinderen per jaar. Jaarlijks sterven 661 kinderen rondom de geboorte. Als je vanaf 24 weken zwangerschap rekent, overlijden 420 hiervan door vroeggeboorte. Vanaf 16 weken zwangerschap gerekend, is dat getal een stuk hoger. Heldere data die om een gerichte aanpak vragen. Bij vroeggeboorte spelen echter veel factoren een rol.
Inzetten op preventie
Martijn Oudijk stond in zijn oratie stil bij zaken die vroeggeboorte kunnen beïnvloeden. Zo blijkt uit diverse studies dat gezond eten en voldoende lichaamsbeweging een positief effect hebben op de zwangerschapsuitkomst. De meeste vrouwen weten echter niet dat zij zelf een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een succesvolle zwangerschap. Oudijk: “Met een publieke campagne over de effecten van een gezonde leefstijl op de zwangerschap kunnen we het aantal zwangerschapscomplicaties, waaronder vroeggeboorte, verminderen.”
Naast een gezonde leefstijl is er ook veel winst te behalen met enkele simpele interventies, licht Oudijk toe. Zo laat recent onderzoek zien dat het gebruik van omega-3 visolie leidt tot een vermindering van het aantal vroeggeboortes onder de 37 weken met ruim 10 procent. Het aantal vroeggeboortes onder de 34 weken daalt daardoor zelfs met 40 procent. Oudijk: ”De Gezondheidsraad adviseert zwangere vrouwen om tweemaal per week vis te eten. Als ze dat niet halen, kunnen ze ook omega-3 visoliecapsules gebruiken. Een simpele en veilige manier om vroeggeboortes te voorkomen.” Ook laten studies zien dat door het slikken van aspirine zwangerschapsvergiftiging en vroeggeboorte met 10 procent afnemen. Oudijk: ”Ik vind dat we op korte termijn alle zwangeren moeten adviseren om aspirine te gaan slikken.”
Meten baarmoedermond
Een korte baarmoedermond speelt vermoedelijk ook een rol bij vroeggeboorte. Daarom is een 20 weken echo niet compleet zonder een meting van de baarmoedermond. Oudijk:” Ik vind het standaard invoeren van deze meting geen medicalisering van de zwangerschap. Je neemt juist vrouwen serieus.” Een bewezen effectieve therapie om de kans te verlagen op vroeggeboorte door een te korte baarmoedermond, is progesteron. Dit hormoon reduceert de kans op een vroeggeboorte met 35 procent.
Schadelijke interventies
Maar ook gynaecologen zelf moeten kritisch zijn op hun handelen. Van bepaalde ingrepen zoals curettages bij een abortus of bij een zwangerschap die al in een vroeg stadium is misgegaan, is bekend dat ze invloed hebben op vroeggeboorte. Oudijk: ”Vrouwen moet je voorlichten over de gevolgen van zo’n ingreep voor een toekomstige zwangerschapswens. Een gynaecoloog kan bij een zwangerschap die al vóór 10 weken misgaat, wellicht beter adviseren om af te wachten. De kans op een spontane miskraam is namelijk groot en er zijn ook opties met medicijnen.” Ook de abortuszorg in Nederland zou anders moeten worden ingericht, stelt Oudijk. “Vrouwen hebben in Nederland gelukkig toegang tot veilige abortuszorg. Maar er moet aandacht zijn voor de langetermijneffecten. Medicamenteuze afbreking is zeker veilig en minder risicovol als vrouwen later nog eens zwanger willen worden.”
