Juiste en gelijkwaardige zorg voor iedere cliënt

Wat onderzoeken we?

SWING-studie: Samen naar Waardegedreven INtegrale Geboortezorg. In dit participatieve actieonderzoek, door de afdeling Verloskundige Wetenschap en de afdeling Ethiek Recht en Humaniora van het Amsterdam UMC, werken we aan het opzetten van een leernetwerk in de geboortezorg in de regio’s Westfriesland-Waterland en Amsterdam UMC. In intervisie- en themabijeenkomsten reflecteren zorgverleners, cliënten en onderzoekers op de zorgpraktijk, om te leren van en met elkaar, met als doel tot actiepunten te komen om de geboortezorg continu te verbeteren.

Wat is participatief actieonderzoek?

In participatief actieonderzoek zit je er samen in; je doet onderzoek mét (en niet óver) mensen. Vanuit gelijkwaardigheid verken je samen vraagstukken en streef je ernaar verandering teweeg te brengen in de praktijk. In de SWING-studie wordt in alle stadia van het onderzoek nauw samengewerkt met cliënten en zorgverleners in de geboortezorg.

Wat is het doel van het onderzoek?

Doel is om op basis van concrete ervaringen uit de praktijk van zorgverleners en cliënten actiepunten te bedenken en uit te voeren, om de geboortezorg continu te blijven verbeteren. Wat we hiervan leren gaan we beschrijven in een “handboek”, zodat we dit ook met anderen kunnen delen.

Waarom is dit onderzoek belangrijk?

In de geboortezorg zijn grofweg twee visies herkenbaar: het sociale model waarin zwangerschap en geboorte worden gezien als normale levensgebeurtenissen en het medische model waarin de gezondheidsrisico’s van zwangerschap en geboorte leidend zijn in de zorg. Deze kunnen met elkaar op gespannen voet staan, wat zowel tussen als binnen beroepsgroepen en zelfs binnen individuen kan spelen.

In de SWING-studie onderzoeken we hoe je verschillende waarden en perspectieven kunt samenbrengen en balanceren, door verschillende beroepsgroepen en cliënten uit de geboortezorg samen te brengen, om van en met elkaar te leren en gezamenlijk verdere verbeteracties vorm te geven.

Hoe ziet het onderzoek eruit?

In intervisiegroepen reflecteren zorgverleners, cliënten en onderzoekers gezamenlijk op de geboortezorg van alledag, en werken zij stapsgewijs toe naar het bedenken en uitvoeren van concrete actiepunten om die zorg steeds verder te verbeteren. Uitgangspunt van de SWING-studie is dat het zinvol is om te leren van de alledaagse praktijk (ook bekend als Safety-II; het filmpje hiernaast  legt mooi uit wat dat is) en niet alleen van incidenten (Safety-I). Daarbij kijken we ook naar in hoeverre een specifieke methode (de FRAM, wat staat voor ‘Functional Resonance Analysis Method’) geschikt is als hulpmiddel om in die intervisiegesprekken meer gedetailleerd en gestructureerd inzicht te krijgen in de geboden zorg. Centraal in deze aanpak is dat geleerd wordt van hoe zorgprocessen daadwerkelijk verlopen in de praktijk (work as done). Dit is vaak anders dan hoe die processen in protocollen zijn vastgelegd (work as imagined).

Dat reflecteren gebeurt aan de hand van ervaringen uit de eigen praktijk van de deelnemende zorgverleners en cliënten. Daarnaast wordt informatie gebruikt die wordt verzameld via vragenlijsten onder cliënten en zorgverleners en wordt gekeken naar cijfers die binnen de geboortezorg geregistreerd worden. Bovendien wordt inbreng van cliënten in het proces geïntegreerd door samenwerking met een moederraad en via themabijeenkomsten met cliënten. Zo worden (aanstaande) ouders voortdurend betrokken bij het selecteren van en reflecteren op casuïstiek, en het ontwikkelen van aanbevelingen.

Een voorbeeld van zo’n themabijeenkomst zijn de twee Baby Café’s die de SWING-studie in februari 2021 in samenwerking met het Childbirth Network organiseerde. Hierin gingen vrouwen met elkaar in gesprek over zwanger zijn en bevallen tijdens de coronapandemie. 

Deze inzichten vormen de basis voor een cyclisch leer- en verbeterproces. De SWING-studie beoogt zodoende een leernetwerk van zorgverleners en cliënten op te zetten, voor systematische kwaliteitsverbetering binnen de geboortezorg in twee regio’s (Hoorn en Amsterdam). De opgedane kennis wordt vertaald in een Handboek Multidisciplinaire Intervisie in integrale geboortezorg.

Door wie wordt dit onderzoek gedaan?

De SWING-studie wordt geleid door Prof. Ank de Jonge en uitgevoerd door de onderzoekers Sarah Lips en Jolanda Boxem, van de afdeling Verloskundige Wetenschap en de afdeling Ethiek Recht en Humaniora van Amsterdam UMC, locatie VUmc, samen met zorgverleners en cliënten uit de deelnemende regio’s.

Dit onderzoek wordt gefinancierd door ZonMw. Samen met Zorginstituut Nederland werken zij aan onderzoek naar en de ontwikkeling van instrumenten om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het gaat zowel om brede overzichtsstudies als om thematische verdiepingen rond bepaalde actuele (maatschappelijke) thema’s. Eén van die thema’s is (interprofessioneel) leren en verbeteren door zorgprofessionals in verschillende sectoren in de gezondheidszorg. Lees meer hierover in het interview met onderzoekers Ank de Jonge en Jolanda van Boxem op de website van ZonMw.

Hoe ver is het onderzoek nu?

Het onderzoek heeft een looptijd van 3 jaar. Op 1 september 2019 zijn we gestart met de voorbereidingen en vanaf het voorjaar van 2020 zijn we begonnen met het organiseren van (online) bijeenkomsten. De laatsten hebben plaatsgevonden aan het begin van 2022. We zijn nu een toolkit aan het ontwikkelen wat we in de studie hebben geleerd over het opzetten van leernetwerken in de geboortezorg, zodat we dit ook kunnen delen met andere regio’s. In januari 2023 is de Intervisie Toolkit gepubliceerd en verspreid.

Wat heeft het onderzoek uitgewezen?

In de video hiernaast vertelt Amsterdam UMC onderzoeker Sarah Lips hierover  meer samen met een cliënt uit de intervisiegroep Hoorn. Deze presentatie is een onderdeel van de Webinar Onderzoek gehouden op 1 juni 2021, in het kader van het Groot Perinataal Overleg van het Netwerk Geboortezorg Noordwest Nederland.

Met wie kun je contact opnemen voor meer informatie?

Met algemene vragen over de studie kun je mailen naar: swingstudie@amsterdamumc.nl.