Zwanger en wil je stoppen met roken?

Samen Stoppen Samen Sterk

Ondersteuning van zwangere vrouwen in Noord-Nederland bij het stoppen met roken.

Wat onderzoeken we?

Het project Samen Stoppen, Samen Sterk richt zich op de ondersteuning van zwangere vrouwen in Noord-Nederland bij het stoppen met roken. Het Trimbos-instituut heeft een richtlijn ontwikkeld, genaamd ‘Behandeling van tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning bij zwangere vrouwen’. Hierin staat hoe zorgverleners zwangeren het beste kunnen ondersteunen bij het stoppen met roken. In het onderzoek richten we ons op het verbeteren van de toepassing van deze richtlijn voor vrouwen met een lage sociaaleconomische status.

Wat is het Trimbos-instituut?

Het Trimbos-instituut is een Nederlands kennisinstituut voor onder andere verslavingszorg en psychische gezondheid. Het instituut ontwikkelt richtlijnen en geeft voorlichting over bijvoorbeeld roken, alcohol en drugs.

Hiermee wordt de plaats op de maatschappelijke ladder bedoeld. Deze positie wordt bepaald aan de hand van onder meer opleidingsniveau, beroep en/of inkomen.

Wat is het doel van het onderzoek?

Bijna 7 procent van de Nederlandse vrouwen rookt tijdens de zwangerschap. Onder laag opgeleide vrouwen is dat zelfs 22 procent. Het doel van het project is om de uitvoering van de Trimbos richtlijn te verbeteren, zodat uiteindelijk meer zwangere vrouwen stoppen met roken.

Waarom is dit onderzoek belangrijk?

Iedereen weet dat roken tijdens een zwangerschap slecht is. Het leidt tot meer miskramen, vroeggeboorten, aangeboren afwijkingen en zelfs tot overlijden. Stoppen levert een grote gezondheidswinst voor zowel moeder als kind. Toch is het niet altijd eenvoudig om te stoppen. Het is daarom belangrijk dat vrouwen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben.

Vrouwen met een lage sociaaleconomische status hebben vaak een kleiner sociaal netwerk, wat hen extra kwetsbaar maakt. Dit kan van invloed zijn op de hulp bij het stoppen met roken tijdens de zwangerschap. Daarom is het van belang dat we de richtlijn juist bij deze groep vrouwen onderzoeken.

Hoe ziet het onderzoek eruit?

Het onderzoek wordt uitgevoerd in negen regio’s in Noord Nederland. Dit zijn negen Verloskundig Samenwerkingsverbanden (VSV’s). Een VSV bestaat uit verloskundigen uit de wijk en uit het ziekenhuis, gynaecologen, kinderartsen en kraamzorgorganisaties.

We hebben met zowel zorgverleners als rokende zwangere vrouwen interviews gehouden. We hebben eerst hun ervaringen in kaart gebracht. Wat heeft ervoor gezorgd dat ze stopten met roken? Welke belemmeringen waren er? En welke ondersteuning zouden ze graag willen ontvangen?

Vervolgens hebben we per regio verbeterplannen opgesteld, met als doel om de ondersteuning bij stoppen met roken voor zwangeren in de regio te verbeteren. Deze verbeterplannen worden vervolgens geëvalueerd. Dit doen we met (groeps)interviews en een vragenlijst waarin verloskundigen en gynaecologen bijhouden hoeveel zwangeren in hun praktijk of ziekenhuis roken. Daarnaast hebben ervaringsdeskundigen een belangrijke rol in het onderzoek. Zij hielpen bijvoorbeeld met de werving van vrouwen in ons onderzoek maar ook met het opstellen van de interviewvragen.

Door wie wordt dit onderzoek gedaan?

Het onderzoek is een samenwerking van UMCG, Verloskunde Academie Amsterdam Groningen, Amsterdam UMC locatie VUmc, Consortium ZeGNN, Zorgbelang Groningen, Stichting Sterk uit Armoede en Verslavingszorg Noord-Nederland. Het onderzoek wordt uitgevoerd door epidemioloog dr. Lilian Peters, socioloog dr. Danielle Jansen en promovenda Stella Weiland.

Hoe ver is het onderzoek nu?

Inmiddels zijn er voor elke regio/verloskundig samenwerkingsverband verbeterplannen opgesteld. Er doen 39 verloskundigenpraktijken en 5 ziekenhuizen mee. Er zijn 114 zwangeren begeleid door een coach van Verslavingszorg Noord Nederland. Er zijn tot nu toe 16 zwangeren gestopt met roken.

Momenteel zitten we in de evaluatiefase van het project, waarin we alle verzamelde gegevens (van interviews, focusgroepen en de data over het aantal rokers) van de afgelopen tijd samenvoegen.  Op basis van de resultaten van de evaluatie zullen we kijken waar we nog verder aan kunnen werken (zoals bijvoorbeeld scholing). Daarnaast gaan wij nu aan de slag met de Jeugdgezondheidszorg om de stoppen-met-roken ondersteuning en terugvalpreventie in de periode na de bevalling te verbeteren. Bekijk de flyer met de stand van zaken.

Wat heeft het onderzoek uitgewezen?

Het project loopt tot eind 2022, dan zijn alle resultaten bekend. Tussentijdse resultaten plaatsen we op de website zwangerschap en geboorte Noord Nederland.

Uit interviews onder praktijkondersteuners uit Groningen, Friesland en Drenthe weten we  dat ze weinig ervaring hebben met rokende zwangere vrouwen met een lage sociaaleconomische status. Ze missen de samenwerking met de verloskundigen. De praktijkondersteuner vindt zichzelf een geschikte zorgverlener om de rokende zwangere vrouw te begeleiden, maar zou graag meer kennis willen hebben omtrent ondersteuning bij stoppen met roken. We hebben een poster gemaakt met deze resultaten.

Wil je meer informatie?

Tussentijdse resultaten en nieuws vind je op de website zwangerschap en geboorte Noord Nederland.

Neem voor verdere informatie contact op met Stella Weiland via s.weiland@umcg.nl