IRIS-studie

Wat onderzochten we?

In de IRIS studie (IUGR Risk Selection Study) onderzochten we de voor- en nadelen van groeiecho’s in de laatste drie maanden van de zwangerschap.

Wat is een groeiecho?

Een groeiecho wordt gemaakt om een vermoeden van groeivertraging van de baby op te sporen. Een groeiecho vindt plaats in de laatste drie maanden van de zwangerschap. Hierbij wordt onder andere het gewicht van de baby geschat. Dit gewicht wordt vergeleken met wat een baby normaal gesproken gemiddeld weegt tijdens de laatste drie maanden.

Wat was het doel van het onderzoek?

Een gezonde groei van het kind tijdens de zwangerschap is belangrijk voor een goede ontwikkeling. Groeivertraging daarentegen verhoogt het risico op sterfte en ernstige ziekte van pasgeboren baby’s. Het aanbieden van standaard groeiecho’s werd vergeleken met de huidige gebruikelijke zorg, waarbij een groeiecho alleen om een medische reden wordt uitgevoerd.

Waarom was dit onderzoek belangrijk?

Sommige verloskundigenpraktijken bieden standaard groeiecho’s aan, ook als daar geen medische reden voor is. Soms vragen vrouwen zelf om een extra groeiecho, omdat ze zich ongerust maken. Steeds vaker worden groeiecho’s dus standaard uitgevoerd om groeivertraging op te sporen. Maar de echo zou ook ongerustheid kunnen veroorzaken en kunnen leiden tot onnodig medisch ingrijpen en hoge kosten. Zo ontstond de vraag of twee standaard groeiecho’s tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap kunnen leiden tot minder ernstige gezondheidsuitkomsten, zoals ernstige ziekte en sterfte van pasgeborenen.

Hoe zag het onderzoek eruit?

Aan de IRIS studie namen zestig verloskundigenpraktijken deel en ruim 13.000 zwangeren. De verloskundigenpraktijken werden door middel van een loting ingedeeld in twee groepen: de groep die standaard twee extra groeiecho’s aanbood. En de groep die de gebruikelijke zorg gaf met een groeiecho alleen wanneer daarvoor een medische reden was.

Alle praktijken begonnen met de zorg te verlenen zoals ze dat altijd al deden. Stapsgewijs gingen praktijken vervolgens over op het aanbieden van twee extra echo’s in de zwangerschap. Een bij 28 tot 30 weken en een bij 34 tot 36 weken zwangerschap. Tot een week na de geboorte onderzochten we ernstige ziekte en sterfte van pasgeborenen, het aantal medische ingrijpen, ongerustheid en kosten.

Door wie werd dit onderzoek gedaan?

Dit onderzoek werd uitgevoerd door de afdeling Verloskundige Wetenschap van Amsterdam UMC. De projectcoördinator was Jens Henrichs.

Wat heeft het onderzoek uitgewezen?

In de IRIS studie leidde het standaard aanbieden van twee groeiecho’s in de laatste drie maanden van de zwangerschap niet tot betere gezondheidsuitkomsten voor baby’s. Het is voldoende om alleen te kiezen voor een groeiecho als de verloskundige (of gynaecoloog) hiervoor een medische reden ziet.

Bovendien zijn er mogelijk twee nadelen van standaard groeiecho’s:
1. Er is een grotere kans op keuze voor het onnodig kunstmatig en te vroeg opwekken van de bevalling (in te leiden).
2. Bij standaard groeiecho’s was vaker sprake van een onterecht vermoeden van groeivertraging voor de geboorte. De kans op vals alarm wordt dus groter. Hierdoor worden vrouwen mogelijk onnodig ongerust gemaakt.

De onderzoekers hebben een infographic gemaakt over het ‘Opsporen van groeivertraging m.b.v. extra echo’s in het derde trimester‘.

Is er iets gedaan met de resultaten van het onderzoek?

Op basis van deze resultaten is het aanbieden van standaardecho’s in de laatste drie maanden van de zwangerschap aan vrouwen met een laag risico op complicaties niet aan te bevelen. Verder onderzoek is nodig naar het voorkomen van slechte uitkomsten door groeivertraging. Als aanvulling op de IRIS studie is onderzoek gedaan naar de mogelijke psychologische effecten van deze groeiecho’s. Dit onderzoek heet: Het effect van routinematige derde trimester echo’s op angst en moeder-kind-binding.

De Afdeling Verloskundige Wetenschap heeft in samenwerking met Stichting Zelfbewustzwanger een voorlichtingsfilm gemaakt. Ook is er een informatieblad ontwikkeld voor zwangeren.

Ook verschenen er diverse artikelen op basis van de resultaten van de IRIS studie:

• Effectiveness of routine third trimester ultrasonography to reduce adverse perinatal outcomes in low risk pregnancy (the IRIS study): nationwide, pragmatic, multicentre, stepped wedge cluster randomised trial
• Cost-Effectiveness of Routine Third Trimester Ultrasound Screening for Fetal Growth Restriction Compared to Care as Usual in Low-Risk Pregnancies: A Pragmatic Nationwide Stepped-Wedge Cluster-Randomized Trial in The Netherlands (the IRIS Study)
• Associations of severe adverse perinatal outcomes among continuous birth weight percentiles on different birth weight charts: a secondary analysis of a cluster randomized trial